Wjazd do Polski
Wjeżdżając do Polski cudzoziemcy są zobowiązani uzasadnić cel i warunki planowanego pobytu oraz przedstawić na żądanie służb granicznych:
- wydany nie wcześniej niż 10 lat temu,
- ważny przynajmniej jeszcze przez 3 miesiące po planowanym pobycie,
- zawierający przynajmniej 2 wolne strony.
Podróżne ubezpieczenie medyczne o kwocie ubezpieczenia min. 30 000 euro, pokrywające wszelkie wydatki, które mogą wyniknąć w związku z koniecznością powrotu z powodów medycznych, potrzebą pilnej pomocy medycznej, nagłym leczeniem szpitalnym lub ze śmiercią albo ubezpieczenie zdrowotne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia wynikające np. z umowy o pracę.
Oznacza to, że cudzoziemcy często muszą wykupić podróżne ubezpieczenie medyczne przed przyjazdem do Polski, które to ubezpieczenie jest również wymagane do uzyskania wizy do Polski. Lista kwalifikowanych ubezpieczycieli jest dostępna na stronie MSZ.
Cudzoziemiec powinien móc wykazać posiadanie wystarczających środków finansowych na pobyt w Polsce i powrót do kraju zamieszkania lub możliwość uzyskania takich środków w legalny sposób:
- 300 zł na pobyt trwający do 4 dni,
- 75 zł na każdy dzień pobytu w przypadku dłuższych pobytów.
Jeśli celem pobytu cudzoziemca jest kształcenie w szkole doktorskiej, prowadzenie badań naukowych lub udział w szkoleniach, wymagana jest kwota 1270 zł na pierwsze 2 miesiące pobytu lub równowartość tej kwoty w walutach obcych.
Ponadto cudzoziemiec musi wykazać następujące środki finansowe na podróż powrotną:
- 200 złotych, jeżeli przybył z państwa sąsiadującego z Polską,
- 500 złotych, jeżeli przybył z państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż określone państwo sąsiadujące,
- 2500 złotych, jeżeli przybył z państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej
– albo równowartość tej kwoty w walutach obcych.
W celu sprawdzenia zasadności pobytu cudzoziemca w Polsce, straż graniczna może poprosić o następujący dokument: umowę o pracę naukowca bądź list zapraszający od pracodawcy, potwierdzenie przyjęcia na stypendium lub do szkoły doktorskiej. Dokumenty te potwierdzają również sytuację finansową naukowca i członków rodziny.
Dokumenty te są również wymagane na etapie aplikowania o wizę na wjazd do Polski - patrz niżej.
Przed wjazdem cudzoziemca do Polski należy również ustalić, czy wymagane jest zezwolenie na pracę. Warto jednak podkreślić, że zgodnie z art. 325 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wymóg uzyskania zezwolenia na pracę nie dotyczy obcokrajowców zatrudnianych do prowadzenia działalności naukowej w: uczelniach, Polskiej Akademii Nauk, instytutach naukowych PAN, instytutach badawczych, instytutach Sieci Badawczej Łukasiewicz, Centrum Łukasiewicz, międzynarodowych instytutach naukowych oraz w Polskiej Akademii Umiejętności (PAU).
Uogólniając zezwolenie na pracę jest wymagane w przypadku pracy nienaukowej oraz przy zatrudnieniu w sektorze prywatnym.
Aby wjechać do Polski cudzoziemiec musi posiadać wizę do Polski - chyba że podlega pod ruch bezwizowy - lub wizę/kartę pobytu wydaną przez inny kraj strefy Schengen** (patrz niżej).
Ruch bezwizowy do 90 dni
Obywatele ponad 60 krajów spoza UE objęci są ruchem bezwizowym, czyli mogą wjeżdżać do strefy Schengen**, w tym do Polski, na okres do 90 dni. Wjazd i pobyt w ruchu bezwizowym może odbywać się jedynie na podstawie ważnego dokumentu podróży (paszportu). Cudzoziemiec może zostać zatrudniony w Polsce w ruchu bezwizowym, jeśli nie jest wymagane posiadanie zezwolenia na pracę.
Należy pamiętać, że całkowita długość pobytu w strefie Schengen nie może przekroczyć 90 dni liczonych w okresie 180 dni. Polecamy kalkulator on-line do liczenia dozwolonych dni pobytu w ruchu bezwizowym.
Jeśli pobyt w Polsce ma być dłuższy niż 90 dni, wówczas cudzoziemiec musi zalegalizować swój dalszy pobyt poprzez wystąpienie o kartę pobytu czasowego w urzędzie wojewódzkim, przed upływem tych 90 dni.
Podstawa prawna: art. 87 ust. 1 pkt 12 lit. f) ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
Karta pobytu lub wiza wydana przez inny kraj strefy Schengen
Wjazd i pobyt w Polsce do 90 dni (liczonych na każde 180 dni) jest możliwy również na podstawie ważnej wizy lub karty pobytu wydanej przez inny kraj strefy Schengen** (w ramach dat ważności tych dokumentów). Ponadto jeśli dokument ten uprawnia cudzoziemca do pracy w kraju jego wydania oraz jeśli cudzoziemiec nie potrzebuje zezwolenia na pracę w Polsce, wówczas można taką osobę zatrudnić na podstawie tej wizy/karty pobytu.
Należy pamiętać, że cudzoziemiec nie może podjąć zatrudnienia na podstawie m.in. wizy turystycznej lub wizy w celu odwiedzin u rodziny/znajomych.
Podstawa prawna: art. 87 ust. 1 pkt 12 lit. d) i e) ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
Jeśli pobyt w Polsce ma być dłuższy niż 90 dni, wówczas cudzoziemiec musi zalegalizować swój dalszy pobyt poprzez wystąpienie o kartę pobytu czasowego w urzędzie wojewódzkim, przed upływem 90 dni.
Wiza do Polski
Wizy wydawane są przez ambasady lub konsulaty RP zlokalizowane w różnych krajach na świecie i mają formę naklejki wizowej umieszczanej w paszporcie cudzoziemca. Jeśli naukowiec potrzebuje wizy na wjazd do Polski musi najpierw zlokalizować najbliższą placówkę dyplomatyczną RP w kraju swojego zamieszkania. W celu uzyskania listy wymaganych dokumentów należy skontaktować się z placówką. Następnie należy zarejestrować wniosek wizowy i umówić spotkanie wizowe poprzez System Zdalnej Rejestracji (e-konsulat.gov.pl) dostępny w kilku językach.
Istnieją dwa główne rodzaje wiz - wiza Schengen i wizy krajowa, które wydawane są w różnych celach pobytu w Polsce. Ponadto wiza może być jednokrotnego lub wielokrotnego wjazdu, w zależności co cudzoziemiec wskaże we wniosku. Wiza wielokrotnego wjazdu umożliwia wielokrotne przekraczanie granic Polski, co jest istotne jeśli chodzi o wyjazdy służbowe czy odwiedzanie kraju pochodzenia.
Wiza krajowa uprawnia również do poruszania się po terytorium innych państw strefy Schengen** w okresie do 90 dni w ciągu 180 dni, w okresie ważności wizy.
Polecamy specjalny kalkulator on-line służący do obliczania 90-dniowych pobytów.
- wiza Schengen (oznaczona literą C) jest wizą krótkoterminową ważną na obszarze strefy Schengen i uprawnia do pobytu na terytorium wskazanych krajów strefy do 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu.
- wiza krajowa (oznaczona literą D) jest to wiza długoterminowa wydawana na okres do 12 miesięcy na pobyty w Polsce przekraczające 90 dni. Wiza krajowa uprawnia również do poruszania się po terytorium innych państw strefy Schengen** w okresie do 90 dni w ciągu 180 dni, w okresie ważności wizy.
Polecamy kalkulator on-line służący do obliczania dozwolonych pobytów 90-dniowych.
Uwaga: aplikując o wizę krajową korzystne jest, aby naukowiec posiadał dokumenty (umowę o pracę czy stypendium) potwierdzające możliwie jak najdłuższy pobyt w Polsce, tak aby uzyskać jak najdłużej ważną wizę (maks. 12 msc.). Im dłużej ważna wiza, tym więcej czasu ma cudzoziemiec na ewentualne aplikowanie o kartę pobytu czasowego na dalszy pobyt po wygaśnięciu wizy. Ponadto posiadanie wizy umożliwia podróże zagraniczne, w tym do kraju pochodzenia.
Wizy wydawane są na różne cele podróży/pobytu, oznaczone numerami od 1 do 23, w zależności od informacji podanej we wniosku i złożonych dokumentów. Lista wymaganych dokumentów różni się w zależności od celu pobytu w Polsce. W przypadku naukowców możliwe są następujące cele pobytu:
- prowadzenie badań naukowych lub prac rozwojowych (cel pobytu nr 13) - do tej wizy wymagane jest przedstawienie m.in. umowy o przyjęciu cudzoziemca zgodnej z ustawą o cudzoziemcach (art. 151 i 152) zawartej między naukowcem z jednostką przyjmującą zatwierdzoną w tym celu przez MSWiA. Przykładowy wzór takiej umowy został przygotowany przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej pod kątem stypendystów NAWA;
We wniosku wizowym o wizę w celu prowadzenia badań naukowych należy zaznaczyć "Cel podróży - inny" i podać więcej informacji.
- wykonywanie pracy (cel nr 6) - wymagany jest m.in. list intencyjny opisujący ogólne warunki zatrudnienia naukowca (długość zatrudnienia, wynagrodzenie, itp.); nie jest wymagana umowa o przyjęciu cudzoziemca.
- studia I, II stopnia, jednolite magisterskie lub kształcenie w szkole doktorskiej (cel nr 9) - wymagane jest m.in. zaświadczenie z jednostki kształcącej o przyjęciu do szkoły lub kontynuacji kształcenia.
W celu uzyskania pełnej listy wymaganych dokumentów należy skontaktować się bezpośrednio z placówką dyplomatyczną lub zajrzeć na jej stronę internetową.
Wniosek wizowy można złożyć nie wcześniej niż 6 miesięcy przed datą planowanego wjazdu. Czas rozpatrzenia wniosku od momentu złożenia wszystkich wymaganych dokumentów podczas spotkania wizowego to 15 dni, jednak może być on dłuższy, jeśli wymagane będą dodatkowe wyjaśnienia.
Wniosek należy zarejestrować w usłudze e-konsulat.gov.pl. Po wybraniu kraju, w którym naukowiec chce aplikować o wizę do Polski, należy wybrać rodzaj wizy i wypełnić formularz. Wówczas system zaproponuje daty spotkania wizowego. W przypadku braku dostępnych terminów, należy próbować ponownie po udostępnieniu wolnych terminów. Można również podjąć bezpośredni kontakt z placówką w celu zasięgnięcia informacji.
Niektóre konsulaty RP korzystają także z możliwości złożenia wniosku za pośrednictwem usługodawcy zewnętrznego. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronach poszczególnych konsulatów RP.
Lista dokumentów potrzebnych do uzyskania wizy może się różnić w zależności od celu pobytu i kraju, z którego pochodzi naukowiec i w którym składa wniosek wizowy. Zazwyczaj są wymagane:
- wydrukowany wypełniony wniosek wizowy,
- dokument podróży - paszport,
- zdjęcie,
- potwierdzenie wniesienia opłaty wizowej - standardowa opłata wynosi 80 euro,
- dokument potwierdzający cel pobytu w Polsce - np. umowa o pracę/stypendium
- dokument potwierdzający posiadanie środków finansowych - mogą one wynikać z ww. umowy,
- Podróżne ubezpieczenie medyczne lub ubezpieczenie z NFZ w ramach umowy,
- potwierdzenie zakwaterowania w Polsce.
W celu uzyskania pełnej listy wymaganych dokumentów, należy skontaktować się z placówką konsularną.
Więcej informacji o wizach - strona UDSC
Wizy - informacje na stronie MSZ
Cudzoziemcy mogą przebywać legalnie w Polsce do ostatniego dnia ważności wizy. Jeśli planowany jest dłuższy pobyt, należy go zalegalizować poprzez wystąpienie o kartę pobytu czasowego w urzędzie wojewódzkim w miejscu zamieszkania.
Podróżowanie w ramach UE - naukowcy i studenci
W myśl ogólnych przepisów UE cudzoziemcy spoza UE mogą podróżować do innych krajów strefy Schengen** do 90 dni/180 dni na podstawie wizy lub karty pobytu wydanej przez kraj strefy Schengen.
Ponadto istnieją dodatkowe ułatwienia dotyczące naukowców wraz z rodzinami i studentów spoza UE, którzy posiadają dokumenty pobytowe wydane przez kraje strefy Schengen z adnotacją "naukowiec" lub "student". Wówczas możliwy jest wyjazd do innego kraju UE w celu przeprowadzenia części badań naukowych lub odbycia części studiów w ramach ważności dokumentu pobytowego.Przepisy przewidują następujące możliwości:
- do 180 dni w okresie 360 dni - mobilność krótkoterminowa naukowców (i członków rodziny),
- powyżej 180 dni - mobilność długoterminowa naukowców (i członków rodziny),
- mobilność studentów/doktorantów objętych programem unijnym lub programem wielostronnym - do 360 dni.
Oznacza to prawo do wjazdu i pobytu w celu prowadzenie części badań naukowych lub prac rozwojowych (lub odbycia studiów) w jednostce naukowej/uczelni w Polsce lub możliwość wyjazdu cudzoziemca z Polski do innego kraju UE. Należy jednak pamiętać, że szczegółowe zasady korzystania z wyżej wymienionych mobilności ustalają indywidualnie kraje członkowskie.
* Unia Europejska (UE)
Kraje członkowskie UE: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Włochy.
Te same przepisy imigracyjne dotyczą również obywateli Norwegii, Islandii, Lichtensteinu i Szwajcarii.
** strefa Schengen
Strefa Schengen obejmuje 23 kraje UE oraz 4 kraje EFTA: Austria, Belgia, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Włochy oraz Szwajcaria, Lichtenstein, Norwegia i Islandia (ostatnie 4 kraje nie należą do UE).
Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA)
Kraje EFTA: Szwajcaria, Lichtenstein, Norwegia i Islandia